ลักษณะของไส้เดือนดิน

ลักษณะทั่วไปของไส้เดือนดิน

  1. ลักษณะภายนอก

ไส้เดือนดินมีลักษณะภายนอกที่โดดเด่นชัดเจนคือ ลักษณะเป็นปล้องตั้งแต่หัวจนถึงส่วนท้ายของร่างกายไส้เดือนดินมีรูปร่างทรงกระบอกยาวหัวท้ายเลี้ยวแหลมยาวประมาณ 10 ถึง 20 เซนติเมตร มีช่องว่างปล้องคั่นแต่ละปล้องไว้แต่ละปล้อง มีเดือยเล็กๆ เรียงอยู่โดยรอบปล้อง ประมาณปล้องล่ะ 56 โดยไม่มีส่วนหัวที่ชัดเจน ไม่มีตา ไม่มีหนวด เหมือนในตัวแม่เพรียง แต่มีไคลเตลลัม เมื่อถึงระยะสืบพันธุ์ไคลเตลลัมจะเห็นได้ชัดเจนอยู่ตรงกล้องที่ 14 ถึง 16 บนร่างกาย มีส่วนต่างๆดังนี้

ลักษณะทั่วไปของไส้เดือนดิน

ลักษณะทั่วไปของไส้เดือนดิน

  • โพรสดเมียม (prostomium)  มีลักษณะเป็นเนื้อเยื่อหดได้อยู่บริเวณหน้าสุดของไส้เดือนดิน ยังไม่ถือเป็นปล้อง ทำหน้าที่คล้ายริมฝีปากเท่านั้น
  • เพอริสโตเมียม (peristomium) ส่วนนี้นับเป็นปล้องแรกของใส่เดือนดิน อยู่ถัดจากโพรสโตเมียม มีลักษณะเป็นแผ่นเนื้อเยื่ออยู่ล้อมรอบปากและยึดหดได้
  • เดือย (setae) มีลักษณะเป็นแท่งแข็งคล้ายคนสั้นๆ ทำด้วยพวกไคติน เดือยอยู่รอบเกือบทุกปล้อง ยกเว้นปล้องแรกและปล้องสุดท้ายและไคลเตลลัมแต่ละปล้องจะมีเดือยประมาณ 56 อันช่วยในการเคลื่อนที่และขุดรู
  • รูกลางหลัง (dorsal) อยู่ร่องระหว่างปล้องที่ 12 / 13 และต่อไปข้างหลังรูกลางหลังติดต่อกับช่องตัว เมื่อไส้เดือนดินถูกรบกวนของเหลวในช่องตัวจะถูกปล่อยออกมาทำให้ชุ่มชื้น
  • รูขับถ่าย (excretory pores) รูขับถ่ายในแต่ละปล้องจะมีหนึ่งคู่ อยู่ตรงหน้าท้องค่อนมาทางด้านข้างของลำตัวทั้งสองด้าน รูขับถ่ายมีเกือบทุกปล้องเว้น 3 ปล้องแรก รูขับถ่ายนี้เป็นทางออกของเสียจากร่างกาย
  • รูตัวผู้ (male pores) เป็นดูสำหรับปล่อยสเปิร์มมีอยู่หนึ่งคู่ อยู่ตรงด้านท้องของปล้องที่ 18  รูตัวผู้นี้อยู่ระหว่างตุ่มยึดซึ่งมีลักษณะเป็นตุ่มเล็กๆ สำหรับยึดติดกันระหว่างผสมพันธุ์ ตุ่มยึดมีสองคู่อยู่ระหว่างปล้องที่ 17 / 18 และอยู่ระหว่างปล้องที่ 18 / 19
  • รูตัวเมีย (female pores) เป็นรูออกไข่ที่มีอยู่เพียงรูเดียวอยู่กลางลำตัวด้านท้องปล้องที่ 14
  • รูสเปิร์มมาติกา (spermathecal pores) เป็นรูรับสเปิร์มจากไส้เดือนดินอีกตัวหนึ่ง ขณะมีการผสมพันธุ์แลกเปลี่ยนสเปิร์มซึ่งกันและกัน เมื่อรับสเปิร์มแล้ว จะนำไปเก็บไว้ในถุงรับสเปิร์ม
  • ทวารหนัก (anus) เป็นรูค่อนข้างแคบเปิดออกในปล้องสุดท้าย
ลักษณะภายในไส้เดือนดิน

ลักษณะภายในไส้เดือนดิน

ลักษณะภายใน

เริ่มต้นจากส่วนหัว จะพบส่วนป่องเป็นกระเปาะตั้งแต่ปล้องที่ 1-5 คือ คอหอย บริเวณปล้องที่ 3 จะมีส่วนของสมอง พาดอยู่ และจะเห็นเส้นเลือดพาดผ่านในแนงกลางของกระเปาะแข็งคือส่วน กึ๋น เป็นส่วนสำคัญในการบดอาหาร ตั้งแต่ปล้องที่ 14 เป็นลำไส้ไปจนถึงทวารหนักที่ปล้องสุดท้าย

ลักษณะภายในไส้เดือนดิน

ลักษณะภายในไส้เดือนดิน

ระบบย่อยอาหาร

ระบบย่อยอาหารของไส่เดือดินลักษณะทางเดินอาหารจะเป็นท่อครงเริ่มตั้งแต่ปากจนถึงทวารหนัก ทางเดินอาหารแบ่งเป็นส่วนๆ และแบ่งหน้าทีกัน โดยเฉพาะดังนี้

  • ปาก อยู่ใต้ริมฝีปากบน นำไปสู่ช่องปาก จนถึงปล้องที่ 3
  • คอหอย เป็นกล้ามเนื้อใหญ่แข็งแรง ช่วยในการดูดอาหารเข้าปาก อยู่ระหว่างปล้องที่ 3 ถึงปล้องที่ 6 บริเวณนี้มีต่อมน้ำลายสร้างน้ำลาย ซึ่งช่วยหล่อลื่นอาหาร
  • หลอดอาหาร อยู่ระหว่างปล้องที่ 6 ถึงปล้องที่ 14 ตอนต้นๆของหลอดอาหารจะพองโตออกเป็นที่พักอาหาร และกึ๋น เป็นกล้ามเนื้อแข็งแรง ทำหน้าที่บดอาหารให้ละเอียด
  • ลำใส้ ตั้งแต่ต้นปล้องที่ 14 เป็นลำไส้ไปจนถึงทวารหนักที่ปล้องสุดท้าย

ระบบขับถ่าย

ไต เป็นอวัยวะขับถ่ายของไส้เดือนดิน มีประจำอยู่ทุกปล้อง ปล้องละ 1 คู่ ยกเว้น 3 ปล้องแรกและปล้องสุดท้าย ปลายท่อขับถ่ายเป็นกระเปาะโตขึ้น ทำหน้าที่กระเพาะปัสวะ

การหายใจ

การหายใจสำหรับไส้เดือนดินนั้น ยังไม่มีอวัยวะหายใจโดยเฉพาะ การหายใจจะเกิดขึ้นที่ผิวหนังโดยกระแสเลือดในเส้นเลือดฝอยของผนังลำตัว จะทำหน้าที่รับก๊าซออกซิเจน พร้อมกับปล่อยก๊าซคาร์บอนไดร์ออกไซด์ออกมาทางผิวหนัง

ระบบประสาท

ระบบประสาทของไส้เดือนดิน ประกอบด้วยปมประมาทสมอง 1 คู่ อยู่เหนือคอหอยปล้องที่ 3 จากสมอง

ระบบสืบพันธุ์

ไส้เดือนมี 2 เพศ หรือมีเพศเป็นกระเทย ซึ่งมีทั้งรังไข่และอัณฑะอยู่ในตัวเดียวกัน แต่ไม่ผสมในตัวเอง เนื่องจากตำแหน่งของอวัยวะสืบพันธุ์ที่งสองเพศไม่สัมพันธุ์กัน และมีการสร้างเซลล์สืบพันธุ์ไม่พร้อมกัน ไส้เดือนดินทั้งสองตัวจึงต้องมีการแลกเปลี่ยนสเปิร์มซึ่งกันและกัน และเกิดการปฏิสนธิแบบข้ามตัว
การผสมพันธุ์เริ่มต้นจากไส้เดือนดินสองตัวจะจับคู่กลับหัวกลับหางเอาท้องประกบกัน โดยให้รู้ของตัวผู้อีกตัวหนึ่งไปตรงกัยรูสเปิร์มของอีกตัวหนึ่ง จากนั้นแต่ละฝ่ายก็ปล่อยสเปิร์มเข้าไปเก็บไว้ในถุงสเปิร์ม ลักษณะเช่นนี้จึงเป็นการผสมข้ามตัว
ต่อมาเมื่อไข่สุก จากนั้นถุงไข่จะเลื่อนออกมาทางส่วนหัวและรับสเปิร์มจากรูสเปิร์ม มาผสมกับไข่ในถุงไข่ ต่อมาถุงไข่จะเลื่อนมาข้างหน้า จนหลุดออกจากหัว เป็นถุงตกอยู่บนดินและเจริญเติบโตเป็นไส้เดือนต่อไป

ข้อมูลจากหนังสือ มูลไส้เดือน ให้รวย

error: Content is protected !!