การแบ่งประเภทของไส้เดือนดิน
ไส้เดือนดินที่พบและรู้จักอยู่ประมาณ 4,400 ชนิด มีการจัดแบ่งกลุ่มได้หลายแบบด้วยกัน ซึ่งถ้าจำแนกแบบหยาบๆ สามารถแบ่งได้ 4 แบบคือ
- ความยาว
- สีหรือแถบสีที่ลำตัว
- การเคลื่อนไหว
- สถานที่มีอินทรีย์วัตถุสูงๆและความชื้นมากๆ
ประเภทไส้เดือนดิน
และหากจัดกลุ่มแบ่งไส้เดือนดิน โดยอาศัยพื้นฐานด้านความแตกต่างของที่อยู่อาศัย นิสัยการกินอาหาร ระดับความลึกของชั้นดินในแนวที่ไส้เดือนดินอาศัยอยู่ สามารถแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่คือ ไส้เดือนดินที่อาศัยบริเวณผิวดินที่ไม่มีการขุดรู และและไส้เดือนดินที่อาศัยอยู่ใต้อยู่ในดินและอาศัยอยู่ภายในรู ซึ่งไส้เดือนที่อาศัยอยู่ในบริเวณผิวดิน มักจะมีสีของตัวค่อนข้างเข้ม สามารถสร้างถุงไข่ได้มาก และเจริญเติบโตเป็นตัวเต็มวัยได้เร็ว ส่วนไส้เดือนดินที่อาศัยอยู่ในดินและภายในรูนั้น กลุ่มนี้จะมีลำตัวขนาดใหญ่กว่ากลุ่มแรก อีกทั้งยังสามารถจำแนกกลุ่มของไส้เดือนดินตามลักษณะแหล่งที่อยู่อาศัย ได้เป็น 3 ประเภทใหญ่ๆดังนี้
- อาศัยอยู่ในดินชั่นล่าง พบในดินลึกถึง 3 เมตร ไส้เดือนดินเหล่านี้จะกินใบไม้และอินทรีย์วัตถุในดิน สามารถกลับดินที่มีปริมาณมากได้โดยการกินอาหารที่อยู่ในระดับล่างแล้วถ่ายมูลออกมาบนหน้าดิน การขุดโพรงของไส้เดือนดินจะทำให้สิ่งแวดล้อมของจุลินทรีย์ในดินและของรากพืชเกิดการเปลี่ยนแปลง ตลอดจนเกิดการปรับปรุงสมบัติทางกายภาพของดินด้วย
- อาศัยอยู่ในดินชั้นบน พบในดินลึกประมาณ 20-30 เซนติเมตร จะมีสีลำตัวซีด ผลิตถุงไข่ได้น้อย มีอัตราการขยายพันธ์ได้สูงกว่าและโตเต็มวัยได้ค่อนข้างช้ามาก มีลำตัวขนาดใหญ่กว่าไส้เดือนที่อาศัยอยู่หน้าดิน ไส้เดือนดินประเภทนี้จะมีกิจกรรมต่างๆบริเวณรากพืชและช่วยรักษาคุณสมบัติทางกายภาพของดินเหมือนไส้เดือนชนิดแรก แต่สามารถขุดโพรงได้หลายทิศทางในบริเวณดินชั้นบน
- อาศัยอยู่หน้าดิน จะอาศัยอยู่ในบริเวณผิวดินที่ไม่มีการขุดรูกับไส้เดือนดินที่อาศัยอยู่ในดินและอาศัยอยู่ภายในรู ซึ่งไส้เดือนดินที่อาศัยในบริเวณผิวดินมักจะมีสีของตัวค่อนข้างเข้มสามารถสร้างถุงไข่ได้มาก และเจริญเติบโตเต็มวัยได้เร็ว
การกระจายตัวของไส้เดือนดินทั้งสามกลุ่ม ถูกกำหนดโดยปฏิกิริยาในดินทั้งทางชีวภาพและทางเคมี ตลอดจนปัจจัยอื่น เช่นปริมาณน้ำในดิน อุณหภูมิต่ำสุดและสูงสุด ระดับความเป็นกรดเป็นด่างของดิน โครงสร้างของดิน ซึ่งล้วนแล้วแต่มีอิทธิพลต่อจำนวนประชากรไส้เดือนดิน และการกระจายตัวของแต่ละสายพันธุ์ นอกจากนี้ชนิดและคุณภาพอาหาร ตลอดจนสภาพอากาศก็เป็นปัจจัยสำคัญด้วยเช่นกัน
ทั้งนี้การจำแนกทางวิทยาศาสตร์อาจยุ่งยาก เนื่องจากต้องใช้ความชำนาญเป็นอย่างมาก ดังนั้นเพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้นจึงอาจแบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ได้แก่ ไส้เดือนแดง และไส้เดือนเทา ซึ่งไส้เดือนแดงจะชอบอาศัยในดินที่มีอินทรีย์วัตถุสูง ในกองมูลสัตว์ เศษกองพืช ในช่วงแรกของการย่อยสลายตัวของอินทรีย์วัตถุเหล่านั้น โดยชอบอยู่ใกล้ผิวดินแต่ไม่ชอบขึ้นอยู่บนดินเลย อย่างไรก็ตามมูลไส้เดือนสีเทาจะมีเปอร์เซ็นต์แร่ธาตุมากกว่า
ข้อมูลจาก หนังสือมูลไส้เดือนยุคใหม่ให้รวย